با شروع اسفند ماه به خصوص در نیمه دوم آن که نغمه خوش پرندگان خبر از رسیدن بهار ورویش دوباره زمین و پیدایش سبزه و گل و شکوفه هاي رنگارتگ می دهد، در دل و وجود مردمان کویر هم کهنگی رخت بر می بندد و طراوت و شادابی مهمان قلوب مردم می شود.

اهالی بافق در این ماه به استقبال نوروز می روند و پيش از هر چيز سنت دیرینه خانه تکانی را اغاز می کنند و پشت بام و دیوار خانه ها از قالی و قاليچه و پرده و ملحفه هاي شسته شده پر مي شود.

برخی از مردم هنوز هم گلیم، قالی و قالیچه هاي خود را بر روی چوب قرار داده و يا از دیوار آویزان می کنند و با چوب دستی خاکهای آنها را می تکانند و فرشهایی که زیاد کثیف باشد، با پتو ملحفه و سایر البسه جمع کرده و کنار جوی آب یا در محل موتورهای آب زراعی انها را شستشو می دهند.

مردم این دیار در گذشته نه چندان دور به جای استفاده از پودرهای شیمیایی از گیاهان تمیزکننده یا گل رخت شوی بهره می جستند.

همچنین در گذشته گرد گیری و تمیز کردن سقف دیوار و پنجره ها با وسایل ساده صورت می گرفت به طوریکه بوته نازک به اصطلاح "جاز و برگ" درخت خرما را که در گویش محلي "مغ" گفته می شود به هم می چسباندن و گردگیری و جارو می کردند.

امروزه هم برخی از سنت های گذشته همچنان باقی است و از ابزار یاد شده برای تمیز کردن وسایل منزل و گردگیری استفاده می شود.

سبز کردن سبزه، یک سنت دیرینه است که از دیرباز در بستر تاریخ ساری و جاری بوده و از نسلی به نسل و از قومي به قوم دیگر رسیده و هم اکنون نیز این سنت رایج است و مردم در نیمه دوم اسفند ماه، انواع سبزه ها را در ظروف گوناگون سبز می کنند و بر سر سفره هفت سین می گذارند و پس از آن سبزه ها را تا سیزده نوروز نگهداری می کنند.

در شب چهار شنبه سوری زن و مرد، دختر و پسر با هلهله و شادمانی و خواندن اشعار قدیمی به آرامی از روی آتش عبور می کنند و ندای "زردی من از تو، سرخي تو از من" سر می دهند كه البته این آئین در روستاهای بافق همراه با خواندن دو بیتی های محلی همراه است.

تهیه لباس نو، برگزاری چهارشنبه سوری، آماده کردن ملزومات سفره هفت سین و چیدن آن، قرآن خوانی و دعاهای ویژه سال نو و قرائت هفت سین قرآن یعنی هفت سوره قرآن هنگام سال تحویل، قرائت فاتحه برای گذشتگان بر سر سفره هفت سین، دید و بازدید سال نو، عیدی دادن و عیدانه گرفتن، عیادت بیماران و پناه آوردن به آغوش طبیعت در روز 13 نوروز، بخشی از آداب و سنت های مردمان بافق، سرزمین نخلهای بر افراشته است.

بخشی از مردم سال تحویل را در جوار حرم مطهر امامزاده عبدالله بن موسی الکاظم (ع) برگزار می کنند.

انواع غذاهاي مرسوم بافق در شب عيد

حدود نیم قرن پیش مردم این خطه به جزو عده معدودی بودند كه تنها در شب عید پلو پخت می کردند در بقیه سال از غذاهایی چون آبگوشت، اشکنه، کشک و بادمجان، کله جوش، لبنیات و از این قبیل غذاها تغذیه می کردند و برخی مواقع نیز آش رشته، شولی، کماج، خمیر جوشی که به آن سیرو نيز می گفتند را در برنامه غذایی خود می گنجاندند.

امروزه غذای قاطبه مردم در طول سال ظهر و شب يا حداقل يك وعده از اين دو، پلو است اما غذای شب عید فرق می کند.

عروس و داماد و نوه ها در خانه پدر و مادر جمع می شوند و مرغ و ماهی با سبزی پلو ویژه شب عید پخت و استفاده می کنند در کنار این غذا، شیرینی سنتی و شیرینیهای یزدی همرا ه با آجیل میوه و خرمای خشک بافقی از نخستین روز عید تا پایان نوروز در منازل آماده مصرف اعضای خانواده و پذیرایی از میهمانان و اقوام است.

دید و بازدید در ایام سال نو از سالها قبل در بافق با شور و نشاط وصف ناپذیري وجود داشته و امروز با اشتیاق بیشتر این سنت حسنه رواج دارد و اگر فرد یا افرادی از کسی دلخوری یا قهری داشته باشند، قلب و روح را در چشمه زلال بهار صیقل می دهند و برای آشتی کنان به دیدار یکدیگر می روند و سال نو را با بخشش و شادمانی و به جای آوردن صله رحم آغاز می کنند.

در دید و بازدیدها اول کوچکترها به دیدن بزرگترها می روند و در بحث آشتی کنان هم رسم به همین منوال است که در این راستا پدر مادر و اقوام درجه یک در اولویت دیدار قرار می گیرند.

مردم بافق صله ارحام را از دستورات اولیا، انبیا، ائمه و بزرگان دین اسلام می دانند و برای ادای آن در استان یزد زبانزد هستند به طوری که اجتماع صدها نفری فامیلی در سالن و منازل بزرگ نشانه توجه مردم این دیار به صله رحم و جستجو برای پیدا کردن ریشه فامیلی است.

آش توکی غذای سنتی  که نیم قرن در رسوم مردم بافق جای گرفته است

غذاهای سنتی شهرستان بافق هم ‌زمان با فرا رسیدن ایام نوروز با رونقی بی‌سابقه توسط اهالی شهرستان روبرو می‌شوند و آش توکی از غذاهایی است که نیم قرن با در رسوم  مردم بافق جای گرفته و طبخ آن از سنتهاي ديرينه بافق است.

يكي از بانوان بافقي در مورد پخت اين آش محلي و سنتي به خبرنگار مهر گفت: اين آش از ارزن پوست کنده و بلغور آن تهیه می شود و از نظر طعم، شیرینی ملایمی دارد و دارای ارزش غذایی زیادی است و یک منبع پر انرژی است كه به تحکیم استخوانها کمک می کند.

فاطمه دهقانزاده افزود: توکی در طب سنتی از نظر طبیعت، خنک است و در بهبود تهوع و سوء هاضمه مفید است و موجب تنظیم حرارت بدن می شود.

وي افزود: برای تهیه این آش ابتدا چغندر، برگ اسفناج و شويد خرد شده را مي پزند و بعد توكي يا همان ارزن پوست كنده را به آن اضافه مي كنند و عدس و پياز داغ و نعناع و ادويه جات نيز از ديگر مواد تشكيل دهنده اين آش بافقي هستند كه با چاشنی سرکه، قره قروت يا رب انار صرف مي شود.

هر چند توکی در تمام فصول سال موجود است اما در ایام نوروز و پذیرایی از میهمانان نوروزی در سفره مردم بافق جایگاه ویژه ای دارد.

به جز توكي، بيش از 20 نوع غذای محلی نيز در شهرستان بافق به ویژه در ایام نوروز پخت می شود که آش توکی، پلو توکی، اشکنه، کالا جوش و ... از مهمترین آنهاست.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا